انگار همین ماه پیش بود که علیرغم نفرتم از دیدن صحنه های خشونت بار برای اولین بار و احتمالا آخرین بار صحنه واقعی مرگ دانیل پرل را دیدم. ولی انگار اشتباه می کنم. بیش از چهار سال از آن روز می گذرد و هنوز حس بدی که از دیدن آن فیلم دهشتناک در وجودم هست مرا به اشتباه می اندازد که انگار همین چند روز پیش بوده است.
اکنون بعد از سه سال و اندی از آن واقعه، فیلم مایکل وینترباتم کارگردان انگلیسی از آن را به تماشا نشسته ام: یک قلب توانا(A Mighty Heart). اگر علاقمندید در باره فیلم بیشتر بدانید ادامه مطلب را بخوانید.
۱- واقعیات:
دانیل پرل خبرنگار روزنامه وال استریت ژورنال و مسئول منطقه جنوب آسیای این روزنامه در ۲۳ ژانویه ۲۰۰۲ هنگامی که به گمان خودش برای مصاحبه با شیخ گیلانی یکی از رهبران سنی پاکستان که مظنون به همکاری با تروریسم بود عازم رستورانی در کراچی بود ربوده شد. بعدها مشخص شد که گیلانی اصلا از ماجرای این قرار ملاقات خبر نداشته و تمام زمینه چینی ها در باره این ملاقات توسط ربایندگان صورت گرفته است.
گروهی که خود را جنبش ملی برای احیای قدرت پاکستان می نامید در ایمیلی با ارسال عکسهایی از پرل که در لباسی شبیه زندانیان گوانتانامو در شرایط بدی نشان داده شده بود درخواستهای خود را مطرح کرد. از جمله این درخواستها آزادی زندانیان گوانتانامو و خروج آمریکاییان از پاکستان بود که صراحتا توسط آمریکا رد شد. ربایندگان یک هفته بعد دانیل پرل را که به ادعای آنان یک صهیونیست و از عوامل سازمان امنیت آمریکا (سیا) بود در برابر دوربین سر بریدند.
فیلم این عمل هولناک در اینترنت قرار گرفت و موجی از خشم و نفرت را در جهان به راه انداخت.
۲- چهار سال بعد:
مایکل وینترباتم کارگردان پر آوازه انگلیسی که شاید بیش از همه برای ما ایرانیان با فیلم “به سارایوو خوش آمدید” شناخته شده است فیلم را بر اساس کتاب خاطرات ماریان پرل همسر دانیل ساخته است. ماریان که در زمان وقوع این حادثه باردار بوده است لحظه لحظه آن یک هفته پراسترس را به رشته تحریر درآورد که به عنوان مرجع اصلی جان اورلف نویسنده فیلمنامه در نگارش آن بوده است.
ژانر فیلم بین درام و کارآگاهی است جاییکه یک تیم چند نفره متشکل از پلیس امنیت پاکستان، یک مسئول امنیت دیپلماتیک سفارت آمریکا، یک مامور اف بی آی و تعدادی از همکاران پرل به همراهی ماریان پله پله مسیر دانیل را تا قتلگاه دنبال می کنند تا شاید او را زنده به خانه برگردانند.
در این میان با جامعه پر التهاب پاکستان آشنا می شویم. با کشوری که امروزه از آن به عنوان خط مقدم تروریسم (یا شاید مبارزه با تروریسم) یاد می شود.
شاید چیزی که بیش از همه در کلیت فیلم بر روی آن تاکید می شود و من هم آن را ارزش فیلمی اینچنین می دانم ایجاد سوال در مورد انگیزه واقعی عاملین باشد. سوالات زیادی که معمولا بی پاسخ می مانند: چرا دانیل پرل توسط ربایندگان انتخاب شد؟ به علت این که او در روزنامه ای کار می کرد که سابقه همکاری با سیا را در کارنامه خود دارد؟ یا به این علت که او یک آمریکایی تا حدی شناخته شده بود و یا از این هم ساده تر فقط به خاطر این که از یک پدر و مادر یهودی متولد شده و لاجرم یک یهودی بود؟! اینها سوالاتی است که مکررا در طول فیلم بر آن تاکید می شود منتها با تمایل بیشتری به آخرین جواب! کما اینکه پرل لحظاتی پیش از سلاخی شدن رو به دوربین ربایندگان می گوید: من یک یهودی هستم.
تضادهای فرهنگی که باعث بروز فجایع انسانی می شوند و خبرنگاران، همواره دو عنصر مورد علاقهمایکل وینترباتم، کارگردان فیلم بوده اند. در این میان کشورهای درگیر جنگ لوکیشن ایده آل او برای به تصویر کشیدن این درام های انسانی اند. از سارایوو(به سارایوو خوش آمدید) بگیر تا افغانستان(در این دنیا) و حالا پاکستان(یک قلب توانا).
شاید به جرات بتوان گفت بزرگترین ریسک انتخاب بازیگر برای وینترباتم با انتخاب آنجلینا جولی در نقش اصلی (ماریان پرل) به یک موفقیت بینظیر برای وی تبدیل شده است. آنجلینا جولی در این فیلم دیگر آن عروسک هالیوودی خوش آب و رنگ همیشگی نیست بلکه اینجا با یک بازیگر به تمام معنا روبروییم که تنها یک چهره را باز می آفریند: ماریان. باید اضافه کنم آنجلینا جولی در بهترین نقش آفرینی خود تا این لحظه توانسته است نظر بسیار مثبت منتقدین را هم جلب کند.
حرف آخر این که با دیدن فیلمهایی از این دست شاید روزمرگی شنیدن اخبار تکان دهنده این روزهای جهان که از شدت تکراری بودن دیگر تکان دهنده هم نیستند کمی از بین برود. جاییکه لحظه ای از قربانی فاصله می گیریم و با نگاهی به اطرافیان و زجری که می کشند به این فکر می کنیم که چرا باید گردش زمانه طوری باشد که انسانها این قدر از هم متنفر باشند. آیا انسانیت فراموش شده است؟
دیدن این فیلم را به کسانی که مثل من فیلم واقعی قتل دانیل پرل را با انزجار و به سختی دیده اند توصیه می کنم.
